Review van: Hanna Cuppen, Liefdesbang, overwin verlatingsangst en bindingsangst, Utrecht 2014.
Het boek Liefdesbang van Hannah Cuppen is al voor veel mensen een eyeopener geweest. Ze beschrijft een helaas voor velen bekende dynamiek. De ene partner is continu in de achtervolging: doet een appel, ruziet, smeekt, hoopt. En de ander is continu op de vlucht voor dat appel. Dat kan een psychologische vlucht zijn: je in jezelf terugtrekken, onbereikbaar zijn, uit contact gaan. Maar de ‘relatie-vluchter’ kan ook letterlijk de benen nemen: weglopen, alleen willen zijn, de relatie verbreken of er gelijktijdig andere liefdes op na houden.
Systeem
Hannah Cuppen behandelt verlatingsangst en bindingsangst dus niet als aparte problemen die mensen ‘hebben’, maar als systeem: een dynamiek waarin mensen wederzijds gevangen zitten en elkaar gevangen houden. In die dynamiek laten partners vaak dingen van zichzelf zien, die ze verder in de wereld nergens manifesteren. Vandaar dat ze er meestal van overtuigd zijn dat het aan de ander ligt. Met recht wijst Cuppen erop dat wie een relatie verbreekt omdat er van alles in mis gaat, in een volgende relatie in een variant van hetzelfde terecht kan komen. Ook al dacht hij in het begin dat deze relatie heel anders zou zijn. “Het loslaten van de persoon is niet hetzelfde als het loslaten van het patroon.” (Liefdesbang p. 120).
Dat in tegenstelling tot de spontane neiging van mensen om hun relatieproblemen in eerste instantie te bekijken als het gevolg van dingen die er individueel aan hen zouden mankeren, of beter: aan hun partner! ‘Wat mankeert hem?’ ‘Is hij autistisch, een narcist, of ben ik hysterisch aan het worden?’ Cuppen laat zien hoe de dynamiek van de angst tussen partners niet per se een individueel psychisch probleem is, maar opkomt en stand houdt binnen relaties. Van de ene relatie op de andere, maar ook van de ene generatie op de andere: het onoverwonnen trauma van de ouders creëert een levenslange worsteling van hun kinderen. Deze problematiek, en met name de passages over haar eigen ervaringen daarin, beschrijft Hannah Cuppen zo pakkend dat haar boek verplicht leesvoer is voor iedereen die al te lang in dit soort dynamiek gevangen zit.
Te groot
Waar ze m.i. in doorschiet, is dat ze bindingsangst en verlatingsangst integraal vanuit hun onderlinge dynamiek beschrijft. Soms hecht iemand zich inderdaad stelselmatig aan onbereikbare partners. En dat kan aan iemand met bindingsangst zijn. Maar net zo goed kan de onbereikbaarheid zitten in een verslaving, een persoonlijkheidsstoornis, het feit dat iemand domweg al verbonden is aan een ander, ver weg woont, of een enorm veeleisende baan heeft. En ook niet iedere partner die zich in zichzelf terugtrekt heeft een partner met verlatingsangst. Een innerlijke terugtocht is ook gewoon één van de mogelijke reacties als een ander over je grenzen heen gaat, op wat voor manier dan ook.
Hechtingsstijlen
Bindingsangst en verlatingsangst zijn de uiterste polen van wat in het algemeen beschreven wordt als hechtingsstijlen. Tussen die uitsterste polen in speelt zich het leven van relaties af. Zoals Cuppen schrijft is de basis van een relatie bepaald door een goede balans tussen autonomie en symbiose. Bij verlatingsangst of bindingsangst is die balans extreem verstoord, dat is duidelijk. Maar angst om de ander te verliezen, of angst om door een relatie opgeslokt te worden, behoren ook tot het normale relatieleven. Niet alle angst is slecht, zoals Cuppen suggereert. Toch?
Herkenbaar
De dynamiek die Hannah Cuppen beschrijft, is dus behoorlijk specifiek. Voor mensen die zich erin herkennen kan het een belangrijke aanzet zijn om die patronen te doorbreken.Ook voor anderen is Liefdesbang een boek vol eye-openers en pakkende observaties. Menigeen zal zich erin kunnen herkennen. Pas er dan wel voor op dat je je niet overhaast identificeert met een probleem dat je misschien niet hebt.
Spirituele kern
Dat is niet de boodschap van dit boek. Wat dat betreft komt het pas in de slothoofdstukken tot zijn kern. Niet voor niets heeft het de prijs voor het beste spirituele boek van 2015 gewonnen. Zijn analyse vertrekt bij de psychologie, maar mondt uit in een theologie, die echter de hele analyse van binnenuit stuurt:
“Verlatingsangst en bindingsangst kun je […] niet oplossen met de reactie van je overlever, maar wel transformeren met de liefde van het universele hart. Liefde is energie, zoals alles bestaat uit energie. Liefde is energie met het hoogste bewustzijn. Ze beweegt snel en heeft een hoge trillingsfrequentie. […] Angst heeft een trage energie en bevat een laag bewustzijn. […] Je ego is gebaseerd op angst en verdeelt alles in goed en slecht, maar liefde is vrij van ieder oordeel.” (Liefdesbang 208-9)
Kennelijk gaan angst en liefde niet samen. Waarom eigenlijk niet? Het leven is door en door kwetsbaar, en ‘houden van’ brengt onvermijdelijk afscheid en verlies met zich mee, ofwel door verwijdering en scheiding, ofwel door de dood. Wie lijdt onder bindingsangst of verlatingsangst kan deze vergankelijkheid niet meer hanteren. Maar dat valt ook niet mee, en angst om je geliefde te verliezen, is volgens mij net zo natuurlijk als de angst dat je kind iets overkomt. En zo haak ik gaandeweg af, juist waar Hannah Cuppen werkt aan haar oplossing.
Meer lezen op deze site?
Over hechtingsstijlen en hechtingsproblematiek: Hechtingsstijlen: op zoek naar een gezonde balans in je relatie
Over verstrikt raken in een relatie: Codependentie (Codependentie, verstrikt in het probleem van een ander).
Of de blog ‘Relatietrauma, als je een dreun niet te boven komt‘.
Of zoek je hulp bij problemen die nu in je relatie spelen? Je kunt me ook gerust bellen voor meer informatie: contact.
Lees meer boekbesprekingen bij de tag ‘reviews’ hieronder. Met iemand hierover praten? Klik hier voor mijn aanbod van relatiecoaching. Of bel me of stuur me een bericht!
