Verliefdheid is wezen een heerlijk gevoel, maar als je in een relatie bent en verliefd wordt op een ander, kan dat het begin zijn van een heleboel narigheid. Als er een pil bestond om de optie ‘verliefdheid’ uit te zetten zolang je huidige relatie prima in orde is, zou die zeker in het standaard verzekeringspakket opgenomen moeten worden. Maar goed, die pil is er niet. Dus: wat nu?
Vaak zit je meteen in een verwarrende situatie, en buitelen de vragen over elkaar heen: heeft mijn relatie nog een kans? Mag ik die ander niet meer zien? Moet ik er met mijn partner over praten of beter niet? En is er niet altijd iets fundamenteel mis met je relatie als je verliefd wordt op een ander?
Laat ik maar eens beginnen met die laatste vraag:
Is er altijd iets fundamenteel mis met je relatie als je verliefd wordt op een ander?
Antwoord is nee. De meeste mensen die een jarenlange liefdesrelatie hebben, zijn in de loop van de jaren wel een paar keer verliefd op een ander. Dat geldt voor jong en oud. Senioren kunnen net zo goed heftig verliefd worden als pubers. Verliefdheden zijn een natuurlijk verschijnsel en je hoeft ze dus niemand kwalijk te nemen.
Je kunt in een langere relatie nou eenmaal niet altijd even verliefd op elkaar blijven. Gelukkig maar, dat zou heel vermoeiend zijn. Als het goed is, komt er op den duur iets anders voor in de plaats, namelijk een liefdesgevoel. Daarnaast zijn er ook andere dingen die je verbinden met je partner: eventuele kinderen, het gezamenlijke leven dat je hebt opgebouwd, vertrouwdheid, intimiteit, gezamenlijke gewoontes. Maar vanaf het moment dat je eerste verliefdheid voorbij is, is je vermogen om verliefd te worden vrij. Het scant de wereld af, op zoek naar een nieuwe job.
We zijn net gnoes
Heb je in een natuurdocumentaire weleens een kudde gnoes gezien die ergens rustig staat te grazen terwijl er een paar leeuwinnen op jacht zijn? Hoe is het mogelijk dat die gnoes daar zo rustig staan? Soms duikt er een leeuwin op en slaat de hele kudde op hol. Er wordt er één uit hun midden weggerukt… en het volgende moment staan ze weer te grazen. Wat betreft verliefdheden in onze relaties zijn we net gnoes. Verliefdheid is natuurlijke vijand nummer één voor relaties. Regelmatig zien we een stel eraan sneuvelen. En ondertussen gaan we verder of er niets aan de hand is: alsof het alleen anderen kan gebeuren.
Totdat het je zelf overkomt. Dan merk je pas hoe verwarrend de emotionele storm kan zijn waar je in terecht komt. Deze blog dient om je te helpen wat orde te stichten in de chaos. De eerste vragen die je jezelf kunt stellen gaan over je huidige relatie. Beantwoord voor jezelf de volgende vragen: heb ik een goede relatie? En ben ik gelukkig in mijn relatie? Je antwoord op deze vragen is cruciaal voor wat je te doen staat. Ik bespreek drie situaties:
- Niks aan de hand.
- Het ging al een tijd niet meer al te best.
- Ernstige problemen.
Situatie I – Verliefd op een ander, maar verder niks aan de hand
Als je een fijne relatie hebt en je voelt je gelukkig samen, is er een heel eenvoudige regel: als je verliefd wordt, doe er dan níets mee. Niets! Dat betekent: niet cultiveren, maar ook niet bestrijden. Ga zeker geen gesprek aan met het object van je bewondering. Ga met je verliefdheid om zoals een vegetariër met een ontzettende trek in een hamburger. Denk ‘gut toch’, glimlach of schaterlach, neem een koude douche, ga houthakken of op een bokszak slaan. Of lees een diepzinnig en saai spiritueel boekwerk. Zo’n rush is op zich echt niet onprettig en duurt niet verschrikkelijk lang. Geniet ervan en ga over tot de orde van de dag. En wees niet verbaasd als dit gevoel af en toe terugkomt.
En natuurlijk valt dat niet mee. Een verliefdheid gaat immers meteen gepaard met een verlangen. Een goede manier om te zorgen dat je verlangen in toom blijft is: praten met je partner, in een zo vroeg mogelijk stadium!
Moet je met je partner over je verliefdheid praten?
Maar stel dat je zeker weet dat je partner het er heel moeilijk mee gaat hebben? De verleiding is dan groot om er maar over te zwijgen. Er is nu nog geen relatieprobleem en je wilt ook niet dat het ontstaat. Als je erover praat, is er een grote kans is dat je partner gealarmeerd raakt. Hij kan je gaan vragen hoe het ermee staat: misschien iedere dag. Hij kan vragen waar die ander is, hoe die eruit ziet. Kan slechter eten en afvallen. Al dit soort gedragingen van je partner zijn net zo natuurlijk als het verliefde gevoel van jou. Zijn veilige nest is bedreigd, dus kun je hem niet kwalijk nemen dat hij daaronder lijdt.
Alleen kan de hele zaak nu vanuit het niets gaan escaleren. Je vrijheid komt in het gedrang. Je voelt je boos en ten onrechte gewantrouwd. En je verliefdheid staat in je relatie in het centrum van de belangstelling. Precies wat je niet wou. Zo lastig is een verliefdheid. Uit bijna niets ontstaat zomaar iets.
Van verzwijgen naar verdraaien
En dus kun je ervoor kiezen om er dan maar over te zwijgen. Maar ook daarin zit een gevaar, namelijk om van dat moment af uit elkaar te groeien. Je bent er met je hoofd niet bij, afgeleid en geïrriteerd, en zegt niks? Niet goed. Je partner merkt iets, vraagt ernaar, en je zegt nog niks? Voor je het weet ben je al op een hellend vlak: aan het verdraaien, verbergen of zelfs liegen. En bovendien kan je verliefdheid in stilte alsnog gaan woekeren.
Een goede relatie vraagt om een goede communicatie
Het is dus ingewikkeld. Het beste is het natuurlijk om open te praten over alles wat ertoe doet in je relatie. Maar een relatie waarin dat kan, waarin je ook moeilijke dingen kunt bespreken, creëer je niet pas als de nood aan de man is. Daaraan bouw je van het begin af aan. En dus is het niet okay als de één sommige dingen niet kan horen, of de ander lang niet alles vertelt. Zo’n relatie is niet echt goed te noemen. Daarmee bedoel ik: misschien is ze goed zolang er niks gebeurt, maar bij zwaar weer kun je misgrijpen. En daarmee gaan we over naar situatie 2.
Situatie II – Verliefd op een ander, en het ging al een tijd niet meer al te best
Zo totaal duidelijk als hierboven voorgesteld (‘niks aan de hand want je relatie is fijn’), zal het helaas vaak niet zijn. Vaak laten mensen zich al snel meer in zo’n verliefdheid gaan, maar is er ook meer mis in hun relatie. Ze genieten in hun verliefdheid van allerlei dingen die ze al een tijd gemist hebben: echte aandacht, open communicatie, intens contact, verlangen naar elkaar, spanning.
Dan is er dus ook wel iets aan de hand op het thuisfront. Heb je al een tijd geen aandacht meer besteed aan elkaar? Ben je niet gelukkig maar heb je daar niet over gepraat? Was je niet echt duidelijk of stak je partner zijn vingers in zijn oren? Ben je vermijdend en kaart je sowieso weinig aan? Ben je in een sleur terecht gekomen? Met je partner seksueel tot stilstand gekomen? Raken jullie gesprekken vast in patronen waar geen ontsnappen aan is?
Wake-up Call
Het zijn allemaal redenen om net zo vatbaar te zijn voor een verliefdheid als voor een verkoudheid. Tegelijk zijn de dingen die ik hierboven noem nog niet heel ernstig. Het zijn kwalen waaraan iedere relatie na verloop van tijd kan lijden. Wie zijn relatie nog steeds over het algemeen goed zou noemen, ook al ging het al een tijd niet meer al te best: kàn een verliefdheid oppakken als een grote wake-up-call!
‘De deur stond er wel voor open’ zeggen partners vaak. Het had hun allebei kunnen gebeuren. Gemerkt of ongemerkt waren ze al in de gevarenzone gekomen. In zo’n situatie is het echt de moeite waard om nog eens goed naar je relatie te kijken. Want wie niet bij machte is om in zijn huidige situatie de problemen aan te pakken, heeft een grote kans om dat in een volgende relatie ook niet te kunnen. Een nieuwe relatie is geen goed antwoord op je eigen onvermogen.
Spreek jezelf dus zo snel mogelijk uit: ‘het gaat niet goed. Ik ben niet gelukkig. En ik ben verliefd.’ Alles staat nu op zijn kop, en dat is maar goed ook.
Nog niet te laat?
Maar ja, hoe verder je bent gegaan, hoe moeilijker het wordt. Harm bijvoorbeeld is verliefd geworden op een collega. Het bleek al snel wederzijds te zijn. Na wat geflirt hebben ze erover gepraat, en hebben ze gezoend. Daarna hebben ze nog een aantal ontmoetingen georganiseerd, tot ze bij een conferentie samen hebben geslapen. Daarvan is Harm geschrokken, want zijn gezin is hem dierbaar. En terwijl hij al dacht ‘dit moet ophouden’ kwam zijn vrouw erachter. Ze opende zijn telefoon omdat ze het niet vertrouwde.
En nu zit Harm na een relatie van twintig jaar en een verliefdheid van twintig dagen ineens met een kluwen aan problemen, die een eventueel relatieherstel ernstig belasten:
- Harm heeft al intieme gesprekken en seks gehad met een ander. Daarmee bouw je heel snel iets op, dat nu al moeilijk is om weer los te laten.
- Zijn vrouw moet dealen met wat ze ervan meegekregen heeft. Het kan dat voorstellingen van haar man met die ander, of teksten uit zijn app-contact, haar gaan achtervolgen. Ze kan uit balans zijn, jaloers, in paniek.
- Wat altijd heel zwaar weegt in deze situatie: Harm heeft haar vertrouwen geschonden door niks te zeggen. En hij is ook nu niet eerlijk (‘om het voor haar niet erger te maken’). Hij zegt dingen als: ‘het heeft niets te betekenen, het gaat niet om haar. We hebben alleen gepraat, één keer gezoend. We hebben geen contact meer.’
- En als Harm erover denkt wat hij moet doen, zit hij met een onmogelijke en oneerlijke vergelijking. Zijn vrouw laat zich nu, angstig, kwaad en jaloers, op haar onaantrekkelijkst zien. En zijn collega is in dit prille begin van een verliefdheid op haar aantrekkelijkst. Het vergelijken van die twee relaties is onmogelijk, maar toch is dat wat Harm doet.
Samen de kluwen ontwarren
Ook hier kun je samen vaak nog wel uitkomen: als je behoedzaam en stap voor stap de kluwen ontwart. Maar het hoeft niet natuurlijk. Laten we niet vergeten dat een liefdesrelatie een vrije relatie is, waarin mensen samen zijn omdat ze dat willen. Op zeker moment kun je het ook loslaten. Maar is dit het moment? Kun je dat nog zeggen, bij de ernst van de verwikkeling waar je in terecht bent gekomen? Vaak lopen onderlinge gesprekken vast op te heftige emoties en creëren ze meer kwaad dan goed. In zulke situaties is het zeker goed om relatiecoaching of relatietherapie te overwegen, om er eerst eens helderheid erover te scheppen waar je allebei staat.
Situatie III, Verliefd op een ander bij ernstige relatieproblemen
Soms is het dus een moeilijke weg naar relatieherstel, als je daarvoor kiest. Maar soms is er ook meteen geen beginnen meer aan: wanneer je al ernstige relatieproblemen had, en je wordt dan verliefd. Ook dan kan er nog liefde zijn, maar om de verliefdheid op een ander te overleven moet er meer zijn dan houden van. Je moet nog veerkracht hebben, samen weer in een nieuwe flow terecht kunnen komen. En soms heb je daar de rek gewoon niet meer voor.
In de beslotenheid van een relatie kunnen mensen soms ver van de rechte weg afraken zonder dat ze zelf nog bij machte zijn om in te grijpen. Ze lijden onder agressie, soms geweld, zitten vast in destructieve patronen, lijden onder een psychische problematiek, of onder een verslaving. Ook dan kan er hechting zijn waardoor iemand erbij blijft. Als het echt niet goed gaat in je relatie, kun je er juist in vast komen te zitten. Je wereld krimpt. Je trekt je terug in je werk of in je huis, terwijl steeds minder mensen weten wat zich achter je voordeur afspeelt.
In de put
Het gaat met je zoals in het oude ganzenbord-spel, waar iemand in de put kon komen en daar domweg bleef zitten tot een ander hem bevrijdde. Anderen gingen rond en rond over het bord, maar als niemand op jouw vakje kwam bleef je zitten. Net zo zitten sommige mensen in een relatie waarin ze langzaam afgesloten zijn geraakt van de levensstroom. Totdat er iemand op hun vakje komt. En dan is er vaak geen houden meer aan.
Maar ook in deze situatie kan het voor iemand die verliefd is nog heel verwarrend worden. Je blijft namelijk niet zomaar verstrikt in een situatie die niet goed is. Vaak zitten daar persoonlijke patronen achter die terug kunnen gaan tot in je vroegste jeugd. Die zorgen ervoor dat je ook nu nog, nu de deur wagenwijd openstaat, uit schuldgevoel of angst op de drempel zou blijven staan.
Zoek hulp
Ook voor wie zich in de bovenstaande situatieschets herkent, is het goed om de verliefdheid op te pakken als wake-up-call. Maar nu voor zichzelf. Dingen zijn niet goed gegaan in je leven, misschien al in meerdere relaties. Je hebt hulp nodig, maar niet per se om je relatie te redden. Het is niet goed om in ongezonde liefdesrelaties te blijven: ook niet vanuit een gevoel van trouw of schuld. Het is echter ook niet goed om een nieuwe liefdesrelatie in te rollen zolang je deze patronen nog niet in jezelf onderkent. Zoek dus de hulp van een ervaren mental coach of psychotherapeut.
Drie woorden verschil
Zo heb ik in allerlei situaties doorgenomen waar de verliefdheid op een ander toe kan leiden. Al dat drama over zoiets natuurlijks en fijns als een verliefdheid… Ja, het is goed om alles ook weer te relativeren: af en toe. Om dan weer heel oplettend te worden. Hoe groot verschil drie kleine woorden kunnen maken: of je schrijft over verliefd, of over verliefd ‘op een ander’.
Tot slot besteed ik aandacht aan een drietal concretere vragen:
FAQ
Hoe zit het dan met een open relatie? Kun je niet gewoon van je verliefdheid genieten, terwijl je in je relatie blijft?
Theoretisch wel ja. Immers, dàt verliefde gevoel heb je al niet meer samen. En als je het verder goed hebt, en je bent er eerlijk over: wat let je om het een tijd lang naar je zin te hebben met een ander? Gaat verliefdheid niet per definitie over? Inderdaad, maar in alle jaren dat ik met stellen werk, ben ik precies één stel tegengekomen dat het hier zonder kleerscheuren van afbrengt. Het is naar mijn ervaring een uitzonderlijke optie dus, voor mensen met een heel sterke verbinding.
Als je je relatie wilt redden, moet je dan afstand nemen van die ander?
Als je verliefd bent maar niet van je partner wilt scheiden: kun je dan niet gewoon met de ander om blijven gaan? Soms, als de ander in dezelfde straat woont of in dezelfde omgeving werkt, gaat het bijna niet anders. Maar het valt niet mee. Ten eerste moet je partner (als die tenminste op de hoogte is) er echt rust in kunnen vinden. Anders ondermijnt het contact voortdurend je pogingen tot relatieherstel. Maar het is voor verliefden ook heel moeilijk om emotioneel meer afstand te nemen, terwijl je elkaar nog bijna dagelijks tegenkomt.
Scheiden of niet?
Als een verliefdheid (of een verhouding met een ander) bekend wordt, komen partners vaak in een emotionele escalatie terecht. Er moet vooral gekozen worden: wil je scheiden of niet? Wil je de een of de ander? Vaak komt de vraag ‘scheiden of niet’ echter veel te snel. Heel ongelukkig want als je verliefd bent, is het moeilijk om overzicht te hebben en beslissingen te nemen die ook op den duur nog het beste zijn. In zulke situaties is het beter om eerst weer enigszins stabiele toestanden te creëren. Praat liever niet over ‘scheiden of niet’, maar beter over: wat heb je allebei nodig om in je dagelijks leven enigszins tot rust te komen.
Wil je me een vraag stellen? Contact.
Meer lezen op deze site?
De midlifecrisis van de man: Midlife Crisis
Over het liefdesgevoel in een relatie: wat als je dat kwijt bent.
Over verstrikt raken in een relatie: codependentie (Codependentie, verstrikt in het probleem van een ander).
Liever luisteren dan lezen? In onze podcast Op Eigen Koers vindt u afleveringen over de liefde, codependentie, bindingsangst, verlatingsangst, de relatiecrisis, liefdesverdriet en narcisme in liefdesrelaties. In samenwerking met Denise de Haan, productie Dennis de Rochemont.
Klik hier voor mijn aanbod van personal coaching (mental coaching) of relatiecoaching. Of lees algemene informatie in mijn blog Relatietherapie, wat, wanneer en hoe het werkt!
Een interessant boek over verliefdheid op een ander en hoe je daarmee om kunt gaan, is Alain de Bottons Weg van Liefde. Klik hier voor mijn review van zijn boek.
