Review van ‘De Wals’, novelle, tekst en beeld door Judith Schiks
Is een echte liefde een grootse, passionele liefde? Een liefde waarin je elkaar meesleept naar de pieken van je ervaring? De roes waarin je samen het avontuur aangaat? In ieder geval leert de ervaring dat er vaak ook een andere kant aan dit soort meeslepende liefde zit: beschadigde relaties met anderen, felle ruzies, of níet kunnen dealen met de alledaagsheid van de rij voor de kassa.
De liefde en het alledaagse leven
Meestal gaat het anders, en volgt op een iets minder meeslepende maar vooral gezellige verliefdheid al snel het alledaagse leven van appartement, huis, gezin, banen, boodschappen en opruimen, van fricties en irritaties, maar ook van genieten en tegen elkaar aankruipen. Wie dat allemaal in goede banen kan leiden zal er vaak voor tekenen, of het zelfs als de beste optie ervaren. Alleen als er ergens een verlangen ontstaat naar meer, en iets of iemand die vlam aansteekt, kan er plotseling een probleem ontstaan.
De liefde in brons
‘De Wals’ van Judith Schiks beweegt zich ook in de spanning tussen passie en alledaagsheid, maar eigenlijk slagen ze allebei niet. Als ene pool is er het gewone leven van een man en vrouw met hun dochter, vol misverstand, ergernis of op zijn best berusting. De andere pool is een vervoering die te groot, te vol, te meeslepend is om werkelijk geleefd te kunnen worden.
Is passionele liefde wel ergens in deze novelle iets van menselijke relaties, of is dát het grootste misverstand? Echte overgave is niet bedoeld voor aardse relaties maar kan alleen in de kunst bestaan, lijkt ze te zeggen. Letterlijk, als in een overrompelend contact met een beeld in brons:
“Langzaam, geleid door het brons, beweegt ze haar wang langs de bolling van de kuit, drukt haar met ijs besmeurde lippen in de holte van de knie. Zo blijft ze. Haar mond in de holte. Beide handen strelen het bovenbeen, de heup, de billen. Ze geeft zich.”
Tussen mensen lijkt er in de nabijheid van de totale vervoering alleen mislukking en misverstand te bestaan: bot onbegrip, haat, lust, zelfs verkrachting.
Een vervoerende ervaring
En zo lijkt ook deze novelle uiteindelijk te tekenen voor de alledaagsheid, wanneer het gedempte oranje licht in een kamer ‘brons nadert’. De erotiek is eruit: een onhandige dans van een dochter en een vader, en de moeder ‘is muziek’. Dat is ook al heel mooi, wie zou er niet voor tekenen?!
Zo lees ik deze novelle tenminste. Maar dat hoeft niet, want ‘De Wals’ is geen statement of bekentenis. Het is zelf een vervoerende ervaring van woordklank, kleur en beelden. Qua beleving is het eerder een muziekstuk dan een verhaal. Alles wordt dans, zelfs het bakken van garnalen:
“Neuriënd beweegt ze de pollepel door de gietijzeren schaal, waarbij ze telkens voor in de pan een kleine versnelling geeft. Het geheel resulteert in een zwierige ronde aan het eind waarvan de lepel zich iets inhoudt, dan weer aanzet voor een nieuwe ronde.”
…dat er niet al teveel gebeurt…
En zo bewijst deze novelle de ervaring die ze beschrijft: ze neemt je mee in een roes en spuwt je weer uit op het strand van het alledaagse leven. Misschien juist wat dankbaarder gestemd voor het feit dat er daar niet al teveel gebeurt. Dat het verlangen er stil blijft, en hoogtes en dieptes verre horizonten zijn.
‘De Wals’, novelle, tekst en beeld door Judith Schiks.
ISBN 978 90 82888355
NUR 301
Aanschaffen bij Bol
