was successfully added to your cart.

Winkelwagen

Review van Sue Johnson, Houd me vast

By 10 december 2019 december 18th, 2023 Reviews

 

Met haar Houd me Vast zet Sue Johnson de Emotionally Focused Therapy (EFT) uiteen, de methode waarmee zij het landschap van de relatietherapie ingrijpend omgevormd heeft. Veel huidige relatietherapie volgt deze methode. De EFT zet de relatietherapie terug op de basis waarop zij thuis hoort: de liefde. “Willen wij als een soort overleven op deze broze blauwgroene planeet, dan denk sue johnson houd me vastik dat we de illusie van gescheidenheid achter ons moeten laten en moeten begrijpen dat we echt van elkaar afhankelijk zijn. Dat leren we in onze meest intieme relaties.” (Uit het slothoofdstuk ‘de ultieme verbondenheid’).

Wetenschappelijk onderzoek

Toch is ‘Houd me vast’ van Sue Johnson geen romantische ode aan de liefde. Ze baseert haar methode op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. De basis ligt in de vergelijking tussen een goede hechting van kinderen aan hun ouders, en een goede hechting van partners aan elkaar: “…een gevoel van veilige verbinding tussen liefhebbende partners is de sleutel tot een liefdevolle relatie en een diepe bron van kracht voor de afzonderlijke deelnemers aan zo’n relatie” (uit hoofdstuk 1, Liefde in een ander licht).

Zelfhulpboek

En het omgekeerde is volgens Johnson dus ook waar: “Wat de stellen en de therapeuten te vaak over het hoofd zien is dat de meeste ruzies in feite een vorm van protest zijn tegen het verlies van emotionele verbondenheid” (ibidem). Ik herken dit meteen voor heel veel stellen die ik gesproken heb, inclusief wat Johnson beschrijft als de duivelse dialogen: de patronen van verwijt en beschuldiging waar stellen vervolgens in vastdraaien.

Deze patronen doorbreken is de kern van haar therapie. Ze onderscheidt zeven soorten van gesprekken, waarin je als stel vanuit vastdraaiende ‘duivelse patronen’ overgaat naar gesprekken die verbondenheid creëren. Daarvoor geeft ze ook praktische aanwijzingen, hoe je in een gesprek negatieve patronen kunt doorbreken en een andere wending kunt geven. Met name dit laatste leidt tot onechte dialogen, waar je je dan als lezer maar doorheen moet worstelen. (“Onder al dat geraas en getier heb je pijn, hè? Dat zie ik nu wel in. Ik weet dat jouw kwetsbare plek te maken heeft met aan je lot overgelaten te worden.” Uit het Hfdst. ‘Derde gesprek’) De zin van het boek is immers dat je handvatten krijgt om het anders te doen. Maar ik kan niet zeggen dat het boek speciaal lekker leest.

Sterke punten

Dat neemt niet weg dat ‘Houd me vast’ van Sue Johnson een heel belangrijk boek is. Om dat te beklemtonen zet ik maar eens een aantal krachtpunten op een rij die mij inspireren bij mijn werk met stellen:

  • Johnson zet de liefde centraal in de relatietherapie
  • Ze fileert de dynamiek van verwijt en beschuldiging over en weer, en wijst de weg uit dit soort destructieve patronen, namelijk naar de emotionele onderlaag van het gesprek.
  • Vaak is het moeilijk om te begrijpen waardoor partners heel heftig kunnen reageren op heel subtiele signalen. Johnson geeft een diepgaand begrip daarvan, vanuit de angst die mensen kunnen ervaren bij verwijdering of onveiligheid in een relatie.
  • Ze wijst stellen de positieve behoefte aan liefde aan, die vaak verscholen ligt onder het wegduwen en het verwijt.
  • Johnson neemt afstand van de vaak al te gemakkelijk geuite gedachte dat fijne seks niet samengaat met de alledaagsheid en vertrouwdheid van een lange monogame relatie.
  • Ze geeft inzicht in het belangrijke fenomeen van ‘relatietrauma’. Voor meer informatie hierover, lees mijn blog ‘Relatietrauma; als je een dreun niet te boven komt’

Laat me los

Wat ik in ‘Houd me Vast’ het meest tekort kom, is het verschil tussen een ouder-kind-relatie en een liefdesrelatie. Ouders en kinderen hebben een biologische band. Geliefden hebben wat Goethe noemt een ‘Wahlverwantschaft’, een keuze-verwandschap: je bent ooit samengekomen, en kunt er ook weer uit. Dat weet je van elkaar, en dus kun je de ‘onveiligheid’ nooit helemaal uit een volwassen liefdesrelatie wegnemen. Het maakt deel uit van het ‘kunnen’ van een liefdesrelatie, dat je met die twee gezichten van de liefde overweg kunt: verbinding en gevoelens van vertrouwdheid en veiligheid, maar ook elkaar loslaten en de gevoelens die daarbij horen. En die laatste gevoelens hebben ook weer twee gezichten: aan de ene kant angst, verlies, op jezelf teruggeworpen worden, maar aan de andere kant ook vrijheid, jezelf als individu terug kunnen vinden, een nieuw begin kunnen maken. Dit geldt niet alleen maar in perioden van crisis maar juist ook als het goed gaat: altijd moet die balans weer gezocht worden tussen symbiose en autonomie. Dat houdt een relatie levend.

Dogmatisch

En vervolgens zijn er nog allerlei aspecten van relatieproblemen die niet per se bewegen in de grote lijn die Johnson neerzet. Zij ziet ze wel, maar lijst ze als het ware in bij het grote schilderij van de veilige hechting. Zo behandelt ze trauma pas waar een veilige hechting kan zorgen voor een genezing, en seksualiteit vooral als een aspect van een goede emotionele verbinding. Dat is dan de prijs voor de duidelijkheid die een methode als de EFT biedt. Als je ervan uitgaat dat hechtingsproblemen de kern van alle relatieproblemen vormen, dan zul je ieder ander probleem dùs wel verklaren als een uitvloeisel daarvan. Wetenschappelijk loop je dan het risico dogmatisch te worden, en dat is schadelijk voor een wetenschappelijke grondhouding.

Andere relatieproblemen

En als relatietherapeut loop je het risico je open blik te verliezen voor wat stellen zèlf als hun probleem ervaren, zodat je ook dáár kunt beginnen. Ik noem een paar voorbeelden:

  • Stellen die praktisch-organisatorisch een geoliede machine zijn, en het seksueel/romantische in een relatie helemaal niet zo belangrijk vinden.
  • Die niet zo’n praters zijn, en die al zeker niet vastzitten in duivelse dialogen. Voor wie het ‘weinig connectie hebben’ eerder een soort constant tekort in hun relatie is.
  • Die struikelen over een persoonlijk probleem van één van de twee. Bijvoorbeeld een gebrek aan empathie, een angststoornis, een werkverslaving, een communicatief onvermogen.
  • Stellen die niet zozeer uit zijn op een heel hechte verbinding, maar eerder op een deal met veel voordelen. Bijvoorbeeld als één van de twee heel succesvol is en de ander heel zorgzaam, representatief, praktisch organisatorisch heel sterk o.i.d.
  • Die uit elkaar groeien doordat partners in hun persoonlijke ontwikkeling steeds verder van elkaar af raken. De één neemt bijvoorbeeld een spirituele wending, praat over aura’s en zit alleen nog maar in zijn gevoel. De ander blijft ondertussen haar nuchtere ik, dat dit alles met stijgende verbazing aanziet.
  • Stellen die allang samen zijn en door werk, gezin en vermoeidheid elkaar uit het oog verloren zijn, totdat ze verliefd worden op een ander. De behoefte aan veiligheid en hechting waar Johnson het over heeft ervaren ze echt wel weer, maar dan bij die ander. En toch willen ze samen doorgaan.

Forceer geen verbinding

Met name die laatste situatie komt veel voor, en dan kan EFT, door vol in te zetten op het herstel van verbinding, naar mijn ervaring zelfs averechts werken. Het is dan veel belangrijker om qua emotionele verbinding juist niet teveel van elkaar te willen. Mijn devies is dan eerder: zolang je nog samen binnenkomt zet ik weer een kop koffie, en werken we gewoon verder. Raak niet in paniek van je emotionele bewegingen, wil niet teveel, maar creëer veiligheid in de continuïteit van je alledaagse leven. Doe de afwas, zorg voor je kinderen, speel met je hond. Dan gaan we stap voor stap de knoop ontwarren.

Dat werkt trouwens voor veel stellen die relatietherapie zoeken in eerste instantie beter. Meestal doen ze dat pas als er (bij allebei of bij één van de twee) ernstige twijfel is aan de relatie. Een uitgesproken inzet van de relatietherapeut op herstel van de verbinding kan de zaak dan op de spits drijven. Mensen kunnen zich geforceerd voelen en de hele dynamiek kan een negatieve wending nemen.

Hechtingsstijlen

Dit alles neemt niets weg van de belangrijke invloed die Sue Johnson gehad heeft op het landschap van de relatietherapie – en daarbovenuit zelfs op de psychotherapie als zodanig. Mede door haar werk zijn de zogenaamde ‘hechtingsstijlen’ een centraal begrip geworden in de psychologie. Het begrip van de hechtingsstijlen vormt een tegenwicht tegen een al te statisch denken over diagnoses en geprotocolliseerde ‘behandelingen’. Het laat veel meer zien van de dynamiek van onze psyche: hoe we terugvallen op basisstrategieën op het moment dat onze existentiële veiligheid in het geding is. En dat  wordt het meest zichtbaar in primaire relaties – zoals liefdesrelaties.

Verbinding

Het slotwoord is aan Sue Johnson. Ik kies deze: “Relaties volgen niet eenvoudigweg het patroon van oorzaak en gevolg. Er zijn geen rechte lijnen, alleen maar cirkels die partners samen creëren. We slepen elkaar mee in spiralen van verbinding en verlies aan verbinding.” (Uit het slothoofdstuk ‘de ultieme verbondenheid’).

Sue Johnson, Houd me vast, gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie, Antwerpen 2008

 

Meer lezen op deze site?

Lees over de thermatiek van de hechtingsstijlen en hechtingsproblematiek meer in mijn blog: Hechtingsstijlen, op zoek naar een gezonde balans in je relatie

Over verstrikt raken in een relatie: Codependentie (Codependentie, verstrikt in het probleem van een ander).

Of de blog ‘Relatietrauma, als je een dreun niet te boven komt‘.

Als ‘het gevoel weg is’:

Lees mijn blog ‘Is het gevoel weg? niet in paniek raken.

Over (geen) seks in een relatie: Geen seks, wel seks

De midlifecrisis van de man, eerst de haast eruit halen: Midlife Crisis 

Of zoek je hulp bij problemen die nu in je relatie spelen? Klik hier voor mijn aanbod van relatiecoaching. Je kunt me ook gerust bellen voor meer informatie: contact.

Harald

Auteur Harald

Haralds stijl van coachen kenmerkt zich door rust en helderheid met een stevige bite. Niet gehinderd door conventies en opgegroeid in het buitengebied van Tilburg tussen natuur en dieren, is hij oorspronkelijk en praktisch. Diepgaande studie van filosofie en religie heeft hem een scherpe blik gegeven op de zaken die er echt toe doen in het leven. Harald heeft zijn coachees ondenkbare hordes zien nemen, patronen zien doorbreken en hoge doelen zien bereiken. Hij werkt voor hen met passie en dankbaarheid voor het vertrouwen dat zij hem geven.

Meer blogs van Harald